cahit sıtkı tarancı

cumhuriyet dönemi türk şiirinin en önemli şairlerinden birisidir. en ünlü şiirleri "35 yaş" ve "memleket i̇sterim"'dir.(4 ekim 1910, diyarbakır - 13 ekim 1956, viyana), türk şair, yazar. şiir yazmaya lise yıllarında başlayan cahit sıtkı’nın fransız okullarında okumuş olmasının etkisiyle ilk şiirlerinde fransız şairlerin üsluplarıyla benzerlikler görüldü. kimileri 'muhit' ve 'servet-i fünun/uyanış' dergilerinde yayımlanan ilk şiirlerini 1933 yılında yayımlanan ömrümde sükut adlı kitapta topladı. otuz beş yaş şiirinin, 1946’da, cumhuriyet halk partisi’nin düzenlediği, yarışmada birincilik kazanmasıyla ününü pekiştirdi ve cumhuriyet dönemi’nin önemli şairleri arasına girdi. sanat için sanat ilkesine bağlı kaldı. ona göre şiir, kelimelerle güzel şekiller kurma sanatıdır. vezin ve kafiyeden kopmamış; ama ölçülü veya serbest, her türlü şiirin güzel olabileceği inancını taşımıştır. açık ve sade bir üslubu vardır. çoğu gerçeğe bağlı olan mecazları, derin, karışık ve şaşırtıcı değildir. uzak çağrışımlara ve hayal oyunlarına pek itibar etmemiştir. zaman zaman bazı imaj ve sembollere başvurmuştur. diyarbakır'da başladığı ilk eğitimin ardından aile geleneğinden ötürü orta öğrenim için kadıköy fransız saint joseph lisesi'ne gönderildi. lise öğrenimi için 1931 yılında galatasaray lisesi'ne geçti. fransızcayı çok iyi öğrenerek baudelaire, rimbaud, mallarme'yi özümsedi. şiir yazmaya lise yıllarında başladı. i̇lk şiirleri galatasaray lisesi’nin “akademi” isimli dergisinde ve servet-i fünun dergisinde yayımlandı. ömürboyu yakın dost olacak ziya osman ile 1928-1929 yılında okulda tanıştı.

... gökyüzünün başka rengi de varmış. geç fark ettim taşın sert olduğunu. su insanı boğar ateş yakarmış. her doğan günün bir dert olduğunu, insan bu yaşa gelince anlarmış. ...

büyük şair ve düşünce adamı. (bkz: memleket isterim)

desemki şiiri her zaman çok hoşuma gitmişti. buyurun desem ki vakitlerden bir nisan akşamıdır, rüzgârların en ferahlatıcısı senden esiyor, sende seyrediyorum denizlerin en mavisini, ormanların en kuytusunu sende gezmekteyim, senden kopardım çiçeklerin en solmazını, toprakların en bereketlisini sende sürdüm, sende tattım yemişlerin cümlesini. desem ki sen benim için, hava kadar lazım, ekmek kadar mübarek, su gibi aziz bir şeysin; nimettensin, nimettensin! desem ki... inan bana sevgilim inan, evimde şenliksin, bahçemde bahar; ve soframda en eski şarap. ben sende yaşıyorum, sen bende hüküm sürmektesin. bırak ben söyleyeyim güzelliğini, rüzgârlarla, nehirlerle, kuşlarla beraber. günlerden sonra bir gün, şayet sesimi farkedemezsen, rüzgârların, nehirlerin, kuşların sesinden, bil ki ölmüşüm. fakat yine üzülme, müsterih ol; kabirde böceklere ezberletirim güzelliğini, ve neden sonra tekrar duyduğun gün sesimi gökkubbede, hatırla ki mahşer günüdür ortalığa düşmüşüm seni arıyorum.

bu aralar dilime çok takılan bir şiir. haydi abbas, vakit tamam; akşam diyordun işte oldu akşam. kur bakalım çilingir soframızı; dinsin artık bu kalb ağrısı. şu ağacın gölgesinde olsun; tam kenarında havuzun. aya haber sal çıksın bu gece; görünsün şöyle gönlümce. bas kırbacı sihirli seccadeye, göster hükmettiğini mesafeye ve zamana. katıp tozu dumana, var git, böyle ferman etti cahit, al getir ilk sevgiliyi beşiktaş'tan; yaşamak istiyorum gençliğimi yeni baştan.

kırkıncı odanın kapısındayım; ne varsa bu kapı arkasındadır. açsam, ya açmasam kaygısındayım; aklım iki cihan arasındadır. kim bilir neler oluyor içerde! yarab! insan bahtım hangi ellerde? ha ben ha masaldaki o şehzade; gönlüm bir güzelin sevdasındadır.

" ruhum karıştı gitti bu kar tanelerine; şimdi yağan kar değil, ruhumdur kar yerine... "

gök mavi, dal yeşil, tarla sarı olsun; kuşların çiçeklerin diyarı olsun. memleket isterim ne başta dert, ne gönülde hasret olsun; kardeş kavgasına bir nihayet olsun. memleket isterim ne zengin fakir, ne sen ben farkı olsun; kış günü herkesin evi barkı olsun. memleket isterim yaşamak, sevmek gibi gönülden olsun; olursa bir şikâyet ölümden olsun.

memleketimin şairi. deniz şiiri; bu akşam vakti deniz, o bütün hasretimiz, sanki gelmiş de dile, nedametin sesiyle, çarparak kayalara, yetmez mi, diyor deniz, karada çektiğiniz?

okulda edebiyat hocamızın öğrettiği onun çok sevdiği ve bize de sevdirdiği "desem ki" şiirinin yazarı. --- spoiler --- desem ki desem ki vakitlerden bir nisan akşamıdır, rüzgârların en ferahlatıcısı senden esiyor, sende seyrediyorum denizlerin en mavisini, ormanların en kuytusunu sende gezmekteyim, senden kopardım çiçeklerin en solmazını, toprakların en bereketlisini sende sürdüm, sende tattım yemişlerin cümlesini. desem ki sen benim için, hava kadar lazım, ekmek kadar mübarek, su gibi aziz bir şeysin; nimettensin, nimettensin! desem ki... inan bana sevgilim inan, evimde şenliksin, bahçemde bahar; ve soframda en eski şarap. ben sende yaşıyorum, sen bende hüküm sürmektesin. bırak ben söyleyeyim güzelliğini, rüzgârlarla, nehirlerle, kuşlarla beraber. günlerden sonra bir gün, şayet sesimi farkedemezsen, rüzgârların, nehirlerin, kuşların sesinden, bil ki ölmüşüm. fakat yine üzülme, müsterih ol; kabirde böceklere ezberletirim güzelliğini, ve neden sonra tekrar duyduğun gün sesimi gökkubbede, hatırla ki mahşer günüdür ortalığa düşmüşüm seni arıyorum. --- spoiler ---

"memleket isterim gök mavi, dal yeşil, tarla sarı olsun; kuşların çiçeklerin diyarı olsun..."

(bkz: en sevdiğim şair) yalnızlığa dair can yoldaşın olmazsa olmasın yalnızım diye hayıflanmayasın, eğilmiş üstüne gökyüzü masmavi bir anne şefkatine müsavi. üç adım ötede deniz dosttur, ne öfkesi ne durgunluğu sebepsiz. bir derdin varsa açabilirsin ağaçlara ağaç yaprak verir, sır vermez rüzgara ve kış yaz, dalda kuş eksik olmaz dağ başında duman yalnızlık nedir göreceksin öldüğün zaman.

öldük, ölümden bir şeyler umarak. bir büyük boşlukta bozuldu büyü. nasıl hatırlamazsın o türküyü, gök parçası, dal demeti, kuş tüyü, alıştığımız bir şeydi yaşamak.. şimdi o dünyadan hiçbir haber yok; yok bize arayan, soran kimsemiz. öylesine karanlık ki gecemiz, ha olmuş ha olmamış penceremiz; akarsuda aksimizden eser yok. ölümden sonra şiiri. ben çok seviyorum bu şiiri.

haydi abbas, vakit tamam; akşam diyordun işte oldu akşam. ... al getir ilk sevgiliyi beşiktaş'tan; yaşamak istiyorum gençliğimi yeni baştan.

"çok da takılmıyorum artık bu uyku konusuna, uyuyunca geçmeyen şeylerin olduğunu anladığımdan bu yana."

tarancı'nın çok sevdiğim bir şiiridir. "artık hiçbir şey eskisi gibi değil. ben de öyle. çok dikkat etmiyorum uzun süredir kendime. kılığıma kıyafetime... çorapsız da basıyorum artık yere. eskisi gibi de korkutmuyor beni ne grip ne nezle. nane limonun iyi gelmediği daha büyük sıkıntılarım var herkes gibi benim de. takılmıyorum artık şu her kış ve bahar şişen bademciklerime. çok sıcak ya da soğuk şeyler yiyip içmem, hepsi hepsi birkaç gün gene. olur biter geçer gider. ama canımı yaka yaka yutkunduğum şeyler var. olup bitmeyen, geçip gitmeyen. zaman zaman yine uykusuzluk çekiyorum ama... çok da takılmıyorum artık bu uyku konusuna, uyuyunca geçmeyen şeylerin olduğunu anladığımdan bu yana..."

bir kadına ilk defa şiirini okuduğum yazardır. "desem ki vakitlerden bir nisan akşamıdır ... "

'ölüm şairi' olarak biliniyor. ölümden çok korkarmış. 2. dünya savaşı sırasında korkusundan fransa'dan bisikletle yurda kaçmış. '35 yaş' şiirinden sonra 46 yaşında ölmesi de değişik bir ironi.

bir kere sevdaya tutulmaya gör; ateşlere yandığının resmidir. aşık dediğin, mecnun misali kör; ne bilsin alemde ne mevsimidir. dünya bir yana, o hayal bir yana; bir meşaledir pervaneyim ona. altında bir ömür dönedolana ağladığım yer penceresi midir? bir köşeye mahzun çekilen için, yemekten içmekten kesilen için, sensiz uykuyu haram bilen için, ayrılık ölümün diğer ismidir

desem ki desem ki vakitlerden bir nisan akşamıdır, rüzgârların en ferahlatıcısı senden esiyor, sende seyrediyorum denizlerin en mavisini, ormanların en kuytusunu sende gezmekteyim, senden kopardım çiçeklerin en solmazını, toprakların en bereketlisini sende sürdüm, sende tattım yemişlerin cümlesini. desem ki sen benim için, hava kadar lazım, ekmek kadar mübarek, su gibi aziz bir şeysin; nimettensin, nimettensin! desem ki... inan bana sevgilim inan, evimde şenliksin, bahçemde bahar; ve soframda en eski şarap. ben sende yaşıyorum, sen bende hüküm sürmektesin. bırak ben söyleyeyim güzelliğini, rüzgârlarla, nehirlerle, kuşlarla beraber. günlerden sonra bir gün, şayet sesimi farkedemezsen, rüzgârların, nehirlerin, kuşların sesinden, bil ki ölmüşüm. fakat yine üzülme, müsterih ol; kabirde böceklere ezberletirim güzelliğini, ve neden sonra tekrar duyduğun gün sesimi gökkubbede, hatırla ki mahşer günüdür ortalığa düşmüşüm seni arıyorum.

--- spoiler --- yaşım ilerledikçe daha çok anlıyorum, ne büyük nimet olduğunu ah ey güzel gün.. --- spoiler ---

yaş otuz beş yolun yarisi eder deyi̇p 46 yaşinda ölen türk şai̇r.. şi̇i̇rleri̇ni̇ severek okurum..

gençliği çok hızlı geçen yazar abimiz. gondiklemediği hatun kalmamış memlekette. ben demiyorum, öyle diyolaaa

memleket isterim gök mavi, dal yeşil, tarla sarı olsun; kuşların çiçeklerin diyarı olsun. memleket isterim ne başta dert, ne gönülde hasret olsun; kardeş kavgasına bir nihayet olsun. memleket isterim ne zengin fakir, ne sen ben farkı olsun; kış günü herkesin evi barkı olsun. memleket isterim yaşamak, sevmek gibi gönülden olsun; olursa bir şikâyet ölümden olsun.

“çok da takılmıyorum artık bu uyku konusuna, uyuyunca geçmeyen şeylerin olduğunu anladığımdan bu yana..”

"inan bana sevgilim inan evimde şenliksin, bahçemde bahar.." *** söylenecekse böylesi söylensin. sevilecekse böyle sevilsin.

ölümden sonra şiirini okuyup hüzünlenirim hep.

"zaman zaman yine uykusuzluk çekiyorum ama çokta takılmıyorum artık bu uyku konusuna,uyuyunca geçmeyen şeylerin olduğunu anladığımdan bu yana."

resmen bu şiirde ruh halimi anlatmış. korktuğum şey gün çekildi pencerelerden; aynalar baştan başa tenha. ses gelmez oldu bahçelerden; gök kubbesi döndü siyaha. sular kesildi çeşmelerden; nerden dolacak bu taş nerden, nergislerin açtığı yerden ey kuş uçurtmayan ejderha? ne yardan geçilir, ne serden; korkuyorum bu gecelerden. bel bağladığım tepelerden gün doğmayabilir bir daha.

Cahit Sıtkı Tarancı ise sevgilisinin gülüşüyle kendinden geçiyor: “İlktir hem sarhoş hem ayık olduğum Bir gerçek içindeyim düşten güzel Sevdiğim gülüyor yanıbaşımda” senin bizim içimize su serpmeye ne hakkın var be adam.

Ölüm şairimiz olarak anılır. Yaş 35 şiiri meşhur olandır. Ama (bkz: Desem ki) şiiri çok güzel ve naif bir şiiridir.

DESEM Kİ Desem ki vakitlerden bir Nisan akşamıdır, Rüzgârların en ferahlatıcısı senden esiyor, Sende seyrediyorum denizlerin en mavisini, Ormanların en kuytusunu sende gezmekteyim, Senden kopardım çiçeklerin en solmazını, Toprakların en bereketlisini sende sürdüm, Sende tattım yemişlerin cümlesini. Desem ki sen benim için, Hava kadar lazım, Ekmek kadar mübarek, Su gibi aziz bir şeysin; Nimettensin, nimettensin! Desem ki... İnan bana sevgilim inan, Evimde şenliksin, bahçemde bahar; Ve soframda en eski şarap. Ben sende yaşıyorum, Sen bende hüküm sürmektesin. Bırak ben söyleyeyim güzelliğini, Rüzgârlarla, nehirlerle, kuşlarla beraber. Günlerden sonra bir gün, Şayet sesimi farkedemezsen, Rüzgârların, nehirlerin, kuşların sesinden, Bil ki ölmüşüm. Fakat yine üzülme, müsterih ol; Kabirde böceklere ezberletirim güzelliğini, Ve neden sonra Tekrar duyduğun gün sesimi gökkubbede, Hatırla ki mahşer günüdür Ortalığa düşmüşüm seni arıyorum.

Artık hiç bir şey eskisi gibi değil. Ben de öyle. Çok dikkat etmiyorum uzun süredir kendime. Kılığıma kıyafetime... Çorapsız da basıyorum artık yere. Eskisi gibi de korkutmuyor beni ne grip ne nezle. Nâne limonun iyi gelmediği daha büyük sıkıntılarım var herkes gibi benim de. Takılmıyorum artık şu her kış ve bahar şişen bademciklerime. Çok sıcak yada soğuk şeyler yiyip içmem, hepsi hepsi birkaç gün gene. Olur biter Geçer gider. Ama canımı yaka yaka yutkunduğum şeyler var. Olup bitmeyen, Geçip gitmeyen. Zaman zaman yine uykusuzluk çekiyorum ama... Çokta takılmıyorum artık bu uyku konusuna, Uyuyunca geçmeyen şeylerin olduğunu anladığımdan bu yana..

Tip olarak kendini beğenmeyen bir şairdir. Yalnızlığının sebebini kadınların kendisini beğenmediğine yorar ve hayali bir sevgili kurarmış kafasında. Hayali sevgilisi adına mektup yazar ve Beşiktaş postanesinden kendi adresine postalatırmış. Mektuplar her eline geçtiğinde ise gerçek bir sevgilisinden gelir gibi sevinir ve arkadaş ortamında da bunun havasını atarmış. Ama sonra mektup yazmayı bırakmış.

küçükken yaramazlık yaptığı için babası tarafından pencereden aşağı sarkıtılmıştır. o günden sonra ölümden korkmuş ve eserlerinde hep “ölüm” temasını işlemiş şairimizdir.

Abi ne pis bi hafızam var benim ya, dün akşam ne yediğimi hatırlamam başlığı görünce aklıma gelen şeye bak :/ tivit

İnan bana sevgilim inan, Evimde şenliksin, bahçemde bahar; Ve soframda en eski şarap. Bırak ben söyleyeyim güzelliğini, Rüzgarlarla, nehirlerle, kuşlarla beraber. Günlerden sonra bir gün, Şayet sesimi farkedemezsen Rüzgarların, nehirlerin, kuşların sesinden, Bil ki ölmüşüm. Fakat yine üzülme, müsterih ol; Kabirde böceklere ezberletirim güzelliğini. Ve neden sonra Tekrar duyduğun gün sesimi gök kubbede, Hatırla ki mahşer günüdür, Ortalığa düşmüşüm seni arıyorum.

Küçükken yaramazlık yaptığı için babası camdan sarkıtmış ve ölümden çok korkmuş o gün, eserlerinde "ölüm" temasını işleyerek "ölüm şairi" olarak anılmasının sebebi buymuş.

DESEM Kİ Desem ki vakitlerden bir nisan akşamıdır, Rüzgarların en ferahlatıcısı senden esiyor, Sende seyrediyorum denizlerin en mavisini. Ormanların en kuytusunu sende gezmekteyim, Senden kopardım çiçeklerin en solmazını. Toprakların en bereketlisini sende sürdüm, Sende tattım yemişlerin cümlesini. Desem ki sen benim için, Hava kadar lazım, Ekmek kadar mübarek, Su gibi aziz bir şeysin; Nimettensin, nimettensin! İnan bana sevgilim inan, Evimde şenliksin, bahçemde bahar; Ve soframda en eski şarap. Bırak ben söyleyeyim güzelliğini, Rüzgarlarla, nehirlerle, kuşlarla beraber. Günlerden sonra bir gün, Şayet sesimi farkedemezsen Rüzgarların, nehirlerin, kuşların sesinden, Bil ki ölmüşüm. Fakat yine üzülme, müsterih ol; Kabirde böceklere ezberletirim güzelliğini. Ve neden sonra Tekrar duyduğun gün sesimi gök kubbede, Hatırla ki mahşer günüdür, Ortalığa düşmüşüm seni arıyorum. Üstadı bi anayım dedim...